Trong 9 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu rau quả của Việt Nam Ngành xuất khẩu rau quả Việt Nam tiếp tục chứng kiến sự phát triển ấn tượng trong 9 tháng đầu năm 2024. Với kim ngạch xuất khẩu đạt gần 5,7 tỷ USD, con số này không chỉ phản ánh tiềm năng của ngành nông nghiệp mà còn là minh chứng rõ ràng về sự nâng tầm của các loại trái cây Việt trên thị trường quốc tế. Đặc biệt, sầu riêng, một trong những loại trái cây nhiệt đới đặc sản của Việt Nam đã bứt phá mạnh mẽ, trở thành “ngôi sao” của ngành, khi mang về cho đất nước 2,5 tỷ USD chỉ trong 9 tháng đầu năm.

Sầu riêng dẫn đầu trong xuất khẩu rau quả
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, xuất khẩu sầu riêng đã có sự tăng trưởng vượt bậc, thậm chí vượt qua các loại trái cây chủ lực trước đây như thanh long, chuối, mít và xoài. Năm 2023 đã chứng kiến sầu riêng trở thành mặt hàng xuất khẩu trái cây đứng đầu với kim ngạch 2,2 tỷ USD, tăng hơn 5 lần so với năm 2022. Đến năm 2024, chỉ trong 9 tháng, sầu riêng đã thu về tới 2,5 tỷ USD, khẳng định vị thế là một trong những loại trái cây có giá trị cao nhất của Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Sự thành công của sầu riêng không chỉ đến từ chất lượng sản phẩm mà còn nhờ vào sự gia tăng nhu cầu tiêu thụ từ các thị trường lớn. Trong đó, Trung Quốc với vị thế là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam chiếm hơn 3 tỷ USD trong tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam trong 8 tháng đầu năm 2024, tăng 36% so với cùng kỳ năm ngoái. Các thị trường quan trọng khác như Mỹ, Hàn Quốc, và Thái Lan cũng cho thấy mức tăng trưởng ấn tượng từ 35% đến 90%, tạo ra cơ hội phát triển rộng mở cho ngành rau quả nói chung và sầu riêng nói riêng.
Tăng trưởng sản xuất và mở rộng diện tích trồng trọt
Không chỉ ghi nhận sự gia tăng về giá trị xuất khẩu, diện tích trồng cây ăn quả tại Việt Nam cũng không ngừng mở rộng. Theo thống kê, năm 2023, diện tích trồng cây ăn quả đạt gần 1,25 triệu ha, tăng 1,6 lần so với năm 2013. Đây là minh chứng rõ ràng về sự phát triển bền vững và đồng bộ của ngành nông nghiệp Việt Nam. Các vùng trồng chính như Đồng bằng sông Cửu Long và trung du miền núi phía Bắc hiện chiếm tỷ lệ lớn trong tổng diện tích trồng cây ăn quả, lần lượt chiếm 33% và 23%.
Với khoảng 50 loại cây ăn quả từ ôn đới, á nhiệt đới đến nhiệt đới, Việt Nam đã và đang tận dụng lợi thế địa lý và khí hậu để phát triển các loại trái cây đặc sản phục vụ cho thị trường trong nước và quốc tế. Đặc biệt, nhóm các loại quả nhiệt đới, trong đó có sầu riêng, đang chiếm ưu thế lớn trong xuất khẩu. Giá trị xuất khẩu rau quả của Việt Nam năm 2023 đạt hơn 5,6 tỷ USD, tăng gấp 1,47 lần so với năm 2018 năm đỉnh cao trước đó của ngành rau quả.

Thách thức từ thị trường Trung Quốc và các đối thủ cạnh tranh
Mặc dù sầu riêng Việt Nam đang có những bước tiến vượt bậc, nhưng thị trường quốc tế, đặc biệt là Trung Quốc, không phải là “miền đất hứa” hoàn toàn không có rủi ro. Trung Quốc thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất thế giới đang tự nỗ lực tự chủ nguồn cung. Quốc gia này đã bắt đầu thử nghiệm trồng sầu riêng trên diện tích 2.700 ha tại đảo Hải Nam, một bước đi nhằm giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu từ các nước. Điều này đặt ra thách thức lớn đối với các nhà xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam trong việc duy trì và mở rộng thị phần tại thị trường này.
Không chỉ vậy, việc cạnh tranh từ các quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Philippines, và Campuchia cũng ngày càng khốc liệt. Thái Lan, một trong những đối thủ mạnh nhất của Việt Nam trong xuất khẩu sầu riêng, đang không ngừng gia tăng sản lượng và chất lượng để giữ vững vị thế trên thị trường. Trong khi đó, Malaysia và Philippines cũng nhanh chóng tham gia cuộc đua, tạo nên áp lực lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định xuất khẩu
Trước những thách thức từ thị trường, ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế như VietGAP, GlobalGAP để đảm bảo chất lượng sản phẩm. Việc tổ chức sản xuất theo các tiêu chuẩn này không chỉ giúp tăng cường niềm tin từ phía người tiêu dùng mà còn đảm bảo sản phẩm đáp ứng các yêu cầu khắt khe từ các thị trường lớn.
Đặc biệt, vấn đề truy xuất nguồn gốc đang trở thành một yếu tố không thể thiếu trong chuỗi giá trị sản xuất và xuất khẩu. Các doanh nghiệp cần áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử để minh bạch hóa quy trình sản xuất, tạo sự tin tưởng và uy tín trên thị trường quốc tế. Việc xây dựng chiến lược quảng bá, tiếp thị bài bản và gắn sản phẩm với các chỉ dẫn địa lý, đặc sản vùng miền cũng là yếu tố quan trọng giúp nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của sầu riêng Việt Nam.
Tiềm năng xuất khẩu sầu riêng đông lạnh và các chiến lược dài hạn
Bên cạnh sầu riêng tươi, sầu riêng đông lạnh cũng đang mở ra nhiều cơ hội xuất khẩu tiềm năng. Năm 2024, dự kiến kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đông lạnh của Việt Nam có thể đạt tới 300 triệu USD. Sản phẩm đông lạnh có lợi thế về thời gian bảo quản lâu hơn và dễ dàng vận chuyển hơn, đồng thời giúp giảm thiểu tác động môi trường từ việc xử lý hạt và vỏ.
Ông Nguyễn Quang Hiếu, Cục phó Cục Bảo vệ Thực vật, cho biết, sầu riêng đông lạnh sẽ trở thành lựa chọn phổ biến của người tiêu dùng Trung Quốc trong thời gian tới. Với thị trường tiêu thụ sầu riêng trị giá hơn 10 tỷ USD, Trung Quốc đang là điểm đến đầy hứa hẹn cho cả sầu riêng tươi và đông lạnh.
Tuy nhiên, để tận dụng tối đa cơ hội này, các doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ cấp đông hiện đại, cải thiện kỹ thuật sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm. Điều này không chỉ giúp gia tăng tính cạnh tranh của sản phẩm mà còn đảm bảo đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe, từ đó mở rộng thị trường và khẳng định vị thế của sầu riêng Việt Nam trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu.
Kết luận
Ngành xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam đang có những bước tiến vững chắc, với giá trị xuất khẩu không ngừng gia tăng và tiềm năng phát triển rộng mở. Tuy nhiên, để duy trì được sự phát triển bền vững và vươn xa hơn trên thị trường quốc tế, các doanh nghiệp cần chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về xuất khẩu và đa dạng hóa thị trường. Sự đầu tư đúng đắn vào công nghệ và các chiến lược dài hạn sẽ là chìa khóa giúp sầu riêng Việt Nam tiếp tục khẳng định thương hiệu và vị thế trên thế giới.